بررسی و تحلیل مؤلفه‌های هویت ملی در کتاب‌های فارسی دورة دوم متوسطه (پایه‌های دهم، یازدهم و دوازدهم)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

چکیده

      بحث هویت ملی از پدیده‌های مهم و چالش‎برانگیز معاصر است که اندیشمندان زیادی را بر آن داشته تا راهکارهایی ارائه دهند و از استحالة فرهنگی جوانان ایران در فرهنگ‌های بیگانه جلوگیری‌کنند. یکی از ابزارهای مهم برای رسیدن به این مهم، بازبینی کتاب‌های درسی است. هدف پژوهش پیش‌روبررسی و تحلیل مؤلفه‌های هویت ملی در کتاب‌های فارسی دورة دوم متوسطهبرایتحقق این امراست. نگارندگان در این مطالعه، در پی پاسخ به این پرسش هستند که کتاب‌های مذکور تا چه حد در انتقال، تقویت و تثبیت مؤلفه‌های هویت ملی موفق بوده‌اند؟ روش پژوهش از نوع کیفی و تحلیل محتواست که به شیوة اسنادی انجام شده‌است. جامعة آماری تحقیق، کتاب‌های فارسی ۱، ۲ و ۳ دورة دوم متوسطه(چاپ ۱۳۹۸) است. با نگاهی به یافته‌های پژوهش می‌توان دریافت که توزیع متعادلی نسبت به مؤلفه‌های هویت ملی صورت نگرفته و نقش دروس، صفحات و تصاویر کتاب‌های فارسی در شکل‌دهی و تقویت هویت ملی نوجوانان کم‌رنگ است. بیشترین میزان تأکید بر مؤلفه‌های «مشاهیر و نخبگان» و «زبان و ادبیات فارسی» و کمترین میزان تأکید بر دو مؤلفة «خرده‌فرهنگ‌ها» و «بناهای تاریخی و اماکن جغرافیایی» است. لازم به ذکر است که مباحث «نمادهای ملی»، «دین» و «فرهنگ و ارزش‌های فرهنگی» نیز از توجه شایسته برخوردار نیستند؛بر این اساس برای شکل‌دهی، توسعه و تثبیت هویت ملی در جوانان،لازم است کتاب‌های درسی به‌عنوان ابزار کلیدی و مهمِ مقولة هویت ملی،بازنگری شود.

کلیدواژه‌ها