تحلیل روان‌شناختی «نیاز به قدرت» در داستان‌های برگزیدة کودکان (براساس نظریة انتخاب ویلیام گلاسر)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد دانشگاه تربیت مدرس تهران

2 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران

چکیده

 ادبیات کودک یکی از شاخه‌های نوپای ادبیات کهن‌سال است که با روان‌شناسی دوران کودکی ارتباطی تنگاتنگ و جدایی‌ناپذیر دارد؛ چنان‌که می‌توان با استمداد از علم روان‌شناسی، ادبیات کودک را تحلیل و بررسی کرد. با توجه به اهمیت داستان‌های کودکان در شکل‌گیری شخصیت آن‌ها، این مقاله برآن بوده تا به بررسی شخصیت‌های داستان‌های برگزیده کودک و نوجوان براساس غلبة نیاز به قدرت در شخصیت‌های داستانی و چگونگی مواجه‌شدن شخصیت‌ها با این انگیزش و نیز تحلیل این داستان‌ها براساس نظریة انتخاب ویلیام گلاسر بپردازد. پس از مطالعة داستان‌های برگزیده از ابتدای شکل‌گیری ادبیات کودک تا کنون و استخراج 100 داستان به روش نمونه‌گیری هدفمند، به تحلیل شخصیت‌های اصلی و فرعی پرداخته‌شد. نتیجة پژوهش نشان‌داد که نیاز به قدرت در شخصیت‌های اصلی و فرعی 26 داستان به دو صورت مثبت و منفی (مساوی) قابل‌ مشاهده و پیگیری است. و در این میان، شخصیت‌هایی که با نیازهای مثبت برانگیخته‌می‌شوند، برای برآوردن نیاز خود، رفتارهایی عاقلانه بروز می‌دهند و به‌دلیل انتخاب درست، به مقصود می‌رسند. 

کلیدواژه‌ها


منابع
      - اس. شارف، ریچارد (1381). نظریه‌های روان‌درمانی و مشاوره. ترجمة: مهرداد فیروزبخت. تهران: مؤسسة خدمات فرهنگی رسا.
      - اشرف‌نظری، علی (1386). «نگرش مدرن به مفهوم قدرت». پژوهشنامة حقوق و علوم سیاسی، س2، ش4: 123-141
      - بهیان، شاپور (1389). «روش‌شناسی میشل فوکو». علوم اجتماعی، س4، ش8: 1-21  
      - بی‌لچر، دنیس و همکاران (1392). ارتباط با کودکان از طریق داستان. ترجمة: منیژه بهبودی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
      - جان‌بزرگی، مسعود و غروی، سیدمحمد (1395). نظریه‌های نوین روان‌درمانگری و مشاوره؛ اصول، فنون و مطابقت‌های فرهنگی. تهران: سمت.
      - حسام‌پور، سعید و سمیه رضایی، بررسی مجموعه قصه بازی شادی با رویکرد خواننده درون متن، مطالعات داستانی، انتشارات آنلاین از تاریخ 15 خرداد 1395.
      - خسرونژاد، مرتضی (1387). دیگرخوانی‌های ناگزیر؛ رویکردهای نقد و نظریة ادبیات کودک. تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
      - رضایی، سمیه (1394). قصه‌های پسامدرن. شیراز: شواتیر.
      - شکرآبی زاهد، حمیده (1392). کتاب‌شناسی کتاب‌های برندۀ کودکان و نوجوانان (1300-1390). تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.    
      - صاحبی، علی (1389). قصه‌درمانی. تهران: ارجمند.
      - کریم‌پور، لیلا و همکاران (1395). «بررسی شخصیت‌های قهرمان و ضدقهرمان در چند اثر داستانی دهه‌های هفتاد و هشتاد». فصلنامة زیبایی‌شناسی ادبی، سال چهاردهم، شمارة 28: ۶۸-۲۴.
      - گلاسر، ویلیام (1380). مدارس بدون شکست. ترجمة: ساده حمزه. تهران: رشد.
      - ــــ (1382). نظریة انتخاب؛ روانشناسی نوین آزادی شخصی. ترجمة: مهرداد فیروزبخت. تهران: رسا.
      - ـــــــــ (1387). نوجوانان ناخشنود. ترجمة: کیوان سپانلو و لادن گنجی. تهران: سبزان.
      - ـــــــــ (1394). هر دانش‌آموزی می‌تواند موفق باشد. ترجمة: علی صاحبی. تهران: سایة سخن.
 
      - Baldick, Chris )2001(The Concise Oxford Dictionary of Literary Terms. Oxford University Press, N.Y.
      - Desocio, J. E (2005). Accessing Self-Development Through Narrative Approaches in Child and Adolescent Psychotherapy, Child and Adolescent Psychiatric Nursing. No 18. 
      - Dwivedi, K (1997). The Therapeutic use of Stories, London: Routledge.    
      - Foucault, Michel (1978). The History of Sexuality, Vol. 1, New York: Pantheon Books.
      - McKee, Robert (1999). Story: Substance, Structure, Style, and the Principles of Screenwriting. Methuen, London.
      - Vogler, Christopher (1999). The Writer's Journey: Mythic Structure for Storytellers. Pan Book , MacMillan Publishers Ltd, London.