تحلیل محتوای کتب فارسی خوانداری دوره اول ابتدایی (پایه های اول تا سوم) با توجه به مفاهیم معنوی و اخلاقی مبتنی بر بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی‌ارشد علوم تربیتی دانشگاه تهران

2 دانشجوی کارشناسی‌ارشد علوم تربیتی دانشگاه تهران

چکیده

کتب درسی به عنوان متداول ترین و مهمترین منبع فرایند یاددهی - یادگیری در نظام آموزشی مطرح است.هدف پژوهش، بررسی و تحلیل محتوای کتب درسی فارسی خوانداری دوره اول ابتدایی متناظر با اصل ششم و فصل دوم یعنی معنویت و اخلاق در بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی از حیث توجه به مولفه های تعلیم و تربیت معنوی و اخلاقی است. روش پژوهش، توصیفی و شامل:تحلیل اسنادی و موضوعی و رویکرد آن نیز کاربردی و تحلیلی است.جامعه پژوهشی شامل دو بخش یعنی: متون مرتبط به شاخص های معنویت و اخلاق در بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی و سه عنوان کتاب درسی فارسی خوانداری در پایه های اول، دوم و سوم مقطع ابتدایی می باشد.ابزارهای اندازه گیری فرم فیش برداری و چک لیست تحلیل محتوا، با استفاده از شاخص های آمار توصیفی هستند. مشخص شد که به ترتیب مولفه های: خودسازی معنوی و اخلاقی، زایش قوه تعقل و تفکر، ایمان به خدا، نیکوکاری، کمک و یاری رسانی، یکرنگی و همدلی، صبر و تحمل گرایی، شجاعت، ایثار و فداکاری، بیشترین تاکید، ولی مولفه های ظلم و استکبار ستیزی، اخلاص، تواضع و فروتنی، بصیرت و در نهایت عفو و گذشت، کمترین تاکید را داشته اند. مشخص شد که محتوای کتاب های فارسی خوانداری پایه سوم بیشترین تاکید و پایه دوم کمترین تاکید را داشته و محتوای کتب، از ظرفیت های نسبتاً خوب معنوی و اخلاقی متناسب با بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی برخوردار بودند، ولی به طور نامتعادل و نامتوازن پرداخته شده که لزوم توجه به این مورد در کتب درسی فارسی ضرورت دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


منابع                                
- ابراهیمی، شیما، پنج‌تنی، فریبا سادات (۱۴۰۲). تحلیل محتوای کتاب‌های فارسی خوانداری پایه سوم بر اساس تحلیل ویلیام رومی: مطالعه موردی سال‌های آموزشی ۱۳۹۱ و ۱۳۹۸، فصلنامه پژوهش‌های کیفی در برنامه‌ریزی درسی، ۱۴(۱۰)، ۲۰- ۱.
- احمدیانی، محمدهادی، بکران، محسن (۱۴۰۲). بررسی و تحلیل محتوای کتب فارسی دوره اول (اول، دوم، سوم) ابتدایی، شانزدهمین کنفرانس بین‌المللی زبان، ادبیات، فرهنگ و تاریخ.
- التیامی‌نیا، پارسا، شیرخانی، حسن (۱۴۰۲). واکاوی مضامین دینیِ کتاب‌های فارسی و نگارش دوره اول متوسطه، فصلنامه پژوهش در آموزش زبان و ادبیات فارسی، ۴(۱)، ۳۱-۱.
- امام خامنه‌ای، سید علی (۱۳۹۷). بیانیه گام دوم انقلاب برای ملت ایران، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای.
http: //farsi.khamenei.ir/ message-content?id=41673
- بازگیر، تهمینه، بازگیر، زهرا (۱۳۹۸). تحلیل محتوای کتاب‌های فارسی ابتدایی اول تا سوم بر اساس اهداف آموزشی در حوزه خیر و نیکوکاری، انتشارات پژوهشکده مطالعات وقف و نیکوکاری (خیر ماندگار).
- ترک‌زاده، جعفر، راضی، الهام (۱۳۹۶). تأملی بر معنویت محیط کاری از منظر رویکرد اسلامی و غربی: کاربرد در رفتار سازمانی، دوفصلنامه علمی - تخصصی اسلام و مدیریت، ۶(۱۱)، ۲۶- ۱.
- توسلی، طیبه، مشیدی، زینب (۱۴۰۰). تحلیل محتوای کیفی متون کتب فارسی مقطع ابتدایی در سال تحصیلی ۹۸-۹۹ بر اساس پرداختن به فضایل سه‌گانه اخلاق اسلامی، دوفصلنامه علمی - پژوهشی تربیت اسلامی، ۱۶(۳۸)، ۱۲۶- ۱۰۳.
- حمیدی زاده، کتایون، سادات جنید، فاطمه (۱۴۰۲). بررسی میزان توجه به مؤلفه‌های هویت ملی و دینی در کتاب‌های فارسی دورة ابتدایی، دوفصلنامه علمی - پژوهشی تربیت اسلامی، انتشار آنلاین (۱۸ آذر ۱۴۰۲).
- خوشدونی، مهدی (۱۳۹۸). معنویت در بیانیه گام دوم انقلاب و ماهیت آن، مجله پیام، شماره ۱۳۳، ۴۳- ۲۷.
- سلیمانی، محمد (۱۳۹۹). درآمدی بر پیش‌شرط‌های تحقق معنویت مورد انتظار در بیانیه گام دوم انقلاب، کنفرانس ملی مؤلفه‌های تمدن‌ساز در بیانیه گام دوم انقلاب.
 - طالعی اردکانی، محمد (۱۳۹۷). اخلاق اجتماعی، فصلنامه علمی - تخصصی اسلام‌پژوهان، ۵ (۷)، ۱۰۷- ۸۲.
- غلامی مهرا، لیلا؛ نیسی، وحید؛ عرفان، آرزو (۱۴۰۲). میزان توجه به ساحت تعلیم‌وتربیت اعتقادی، عبادی و اخلاقی در محتوای کتاب فارسی پایه اول، هشتمین کنفرانس ملی رویکردهای نوین در آموزش و پژوهش.
- مرادی، پیروز، غلام‌پور، میثم (۱۳۹۹). تحلیل محتوای کتب درسی دوره دوم ابتدایی بر اساس مؤلفه‌های تربیت اخلاقی، فصلنامه مطالعات اخلاق کاربردی، ۱۰(۴۰)، ۱۷۵-۱۹۷.
- مرادی، فاطمه؛ حمیدی، زهرا؛ داود نیا، نسرین (۱۳۹۹). بررسی و تحلیل مؤلفه‌های فرهنگ ایرانی - اسلامی در کتب فارسی خوانداری پایه‌های اول تا ششم ابتدایی، فصلنامه پژوهش در آموزش زبان و ادبیات فارسی، ۲(۱)، ۹۸-۷۸.
- محمدباقر، راحله، تقوی، زهره (۱۴۰۱). تحلیل محتوای کتاب‌های فارسی دوره ابتدایی بر اساس میزان توجه به مؤلفه‌های تربیت اخلاقی، فصلنامه پژوهش در آموزش معارف و تربیت اسلامی، ۲(۲)، ۱۰۶- ۸۱
- میر، کیوان؛ شاهباز، علیرضا؛ آذرسا، علیرضا (۱۴۰۰). تحلیل محتوای کتب فارسی دوره ابتدایی بر اساس مؤلفه‌های اخلاقی، دوازدهمین کنفرانس ملی روان‌شناسی، علوم تربیتی و اجتماعی.
- نیک پناه، منصور (۱۴۰۱). تحلیل محتوای کتاب‌های فارسی دوره متوسطه اول بر اساس میزان توجه بر مؤلفه‌های تربیت اخلاقی، پژوهش‌نامه ادبیات تعلیمی، ۱۴(۵۴)، ۵۲-۳۱.
- وزارت آموزش‌وپرورش، سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، کتب فارسی خوانداری (بخوانیم) پایه اول، دوم و سوم ابتدایی، تألیف سال تحصیلی ۱۴۰۳/۱۴۰۲.
- هاشمی، محدثه (۱۴۰۰). تحلیل محتوای کتاب فارسی هفتم از حیث توجه به مسئولیت‌پذیری و خودباوری، فصلنامه پژوهش در آموزش زبان و ادبیات فارسی، ۲(۴)، ۷۱-۵۶.
 
- Ahmadiani, M. H. Bakran, M. (2023). Review and analysis of Persian books of the first (1st, 2nd, 3rd) elementary years, The 16th International Conference on Language, Literature, Culture and History. (In Persian)
- Aldossari, A.T; Alkaldi, J.K; Altarawneh, M.H. (2016). Content Analysis of Science Books for Upper Primary Stage in Jordan and Intermediate Stage in Saudi Arabia from an Islamic Perspective: Analytical Comparative Study, Journal of Education and Practice, 7 (30), 60-69.
- Bazgir, T. Bazgir, Z. (2018). Analysis of first to third grade Persian books based on educational goals in the field of charity and charity, Research Center for Endowment and Charity Studies (Khir Mandaghr) .( In Persian)
- Ebrahimi, S. Panj Teni, F.S. (2023). Analysis of third grade Persian reading books based on William Rumi's analysis: study of educational years 1391 and 1398, Quarterly Journal of Qualitative Research in Curriculum Planning, 14 (10), 1-20. (In Persian)
- Eltiaminia, P. Shirkhani, H. (2023). Analysis of religious themes in Persian books and writing in the first middle school, Research Quarterly in Persian Language and Literature Education, 4 (1), 1-31. (In Persian)
- Gholami Mehra, L; Benisi, V; Erfan, A. (2023). The amount of attention paid to the field of religious, devotional and moral education in the content of the first grade Persian book, The 8th National Conference on New Approaches in Education and Research. (In Persian)
- Hamidizadeh, K. Sadat Junid, F. (2023). Examining the level of attention paid to the components of national and religious identity in Persian books of the primary period, two scientific-research quarterly Journals of Islamic Education, published online (December 18, 1402). (In Persian)
-Hashemi, M. (2022). Content analysis of the seventh Persian book in terms of responsibility and self-confidence, Research Quarterly in Persian Language and Literature Education, 2 (4), 56-71. (In Persian)
- Imam Khamenei, S.A. (2017). Statement of the second step of the revolution for the people of Iran, the information base of the Office for the Preservation and Publication of the Works of Grand Ayatollah Khamenei. (In Persian) http: //farsi.khamenei.ir/ message-content?id=41673
- Khoshdoni, M. (2018). Spirituality in the statement of the second step of the revolution and its nature, Payam Magazine, No. 133, 27-43. (In Persian)
- Khusniyah, N.L. Khomsiyah, D.I. (2019). Culture And Religion Value in E-English Textbook for High School: A Content Analysis, Journal Pascasarjana IAIN Mataram, 8 (1), 17-24.
 - Lee, J.C.K. (2020). Children's Spritulity, Life and Values education: cultural, spritulity and educational perspective, International Journal of Children's Sprituality, 25 (1) 1-8.
-Moradi, F; Hamidi, Z; Davoodnia, N. (2019). Review and analysis of the elements of Iranian-Islamic culture in Persian reading books of the first to sixth grades, Research Quarterly in Persian Language and Literature Education, 2 (1) , 78-98. (In Persian)
- Moradi, P. Gholampour, M. (2019). Content analysis of second grade textbooks based on the components of moral education, Applied Ethics Studies Quarterly, 10 (40), 175-197. (In Persian)
- Ministry of Education, Educational Research and Planning Organization, Farsi books to read (reading) for the first, second and third grades of elementary school, compiled in the academic year 2023/2024. (In Persian)
- Mir, K, Shahbaz, A . Azarsa, A. (2022). Content analysis of Persian books of elementary school based on moral components, 12th National Conference of Psychology, Educational and Social Sciences. (In Persian)
- Mohammad Baqir, R. Taqvi, Z. (2023). Analysis of the content of Persian books in the primary period based on the level of attention to the components of moral education, Research Quarterly in Islamic Education and Education, 2 (2), 81-106. (In Persian)
 - Nik Panah, M. (2022). Analysis of the content of Persian books of the first secondary school based on the level of attention paid to the components of moral education, Research Journal of Educational Literature, 14 (54), 31-52. (In Persian)
 - Soleimani, M. (2018). An introduction to the prerequisites for the realization of spirituality expected in the statement of the second step of the revolution, The National Conference of Civilizing Components in the Statement of the Second Step of the Revolution. (In Persian)
- Talei Ardakani, M. (2017). Social Ethics, Islamic Scientific Quarterly, 5 (7), 107-82. (In Persian)
- Tavsoli,T. Mashidi, Z. (2022). Qualitative content analysis of Persian textbooks of primary level in the academic year 98-99 based on addressing the three virtues of Islamic ethics, two scientific-research quarterly Islamic Tarbiat, 16 (38), 126 - 103. (In Persian)
- Turkzadeh, J. Razi, E. (2016). Reflection on the spirituality of the workplace from the perspective of Islamic and Western approaches: application in organizational behavior, Two Scientific-Specialized Quarterly Journals of Islam and Management, 6 (11), 1-26. (In Persian)
 - Ubani, M. Murtonen, S. (2017). Spirituality, religiosity, Values and identity of children, youth and young adults, International Journal of Children Spirituality, 22 (3), 105.    .