نقد ساخت‌گرایانه بر ساخت کتاب «شیوة طراحی و تألیف کتاب درسی دانشگاهی»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران.

2 گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

3 گروه ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

10.48310/rpllp.2025.17951.1177

چکیده

ساخت‌گرایی یکی از شاخه‌های مهم نقد ادبی، متأثر از زبان‌شناسی و نظریة نشانه‌شناسی سوسور است. الگوهای مـوجود در درون‌متن زبان، ساخت زبان را نشان می‌دهد. هدف پژوهش، بررسی ساخت واژگان، تکواژها، تقابل‌های دوگانه، ساخت افعال و ساخت جمله‌های کتاب است. روش پژوهش مقاله برپایة روش تحلیلی ـ توصیفی است که براساس رویکرد اسنادی، مواد، مؤلفّه‌ها و مبانی ساختارشناسی بررسی شده است. روش نقد ساخت‌گرا، ساخت کتاب را به خوبی تجزیه و تحلیل می‌کند. بدین جهت ابتدا مبانی نظری ساخت‌گرایی که به موضوع مقاله مربوط می‌شود بررسی شده، سپس اجزای درونی (روساخت) و اجزای بیرونی (ژرف‌ساخت) کتاب نقد و بررسی شده است. یافته‌های مهمی در بررسی ساختارگرایانه کتاب به دست آمده است. افعال و ساخت آنها؛ واژگان و ساختی که در ترکیب واژگان، تکواژها، واژه‌بست‌ها و صورت‌واژه‌ها وجود دارد؛ ساخت صرفی واژگان و نوع جمله‌هایی که نویسندگان در موقعیت‌های مختلف بحث و استدلال به کار برده‌اند و جایگاه نثر پارسی در کتاب-های دانشگاهی و مواردی دیگر بررسی شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات