راهکارهای تازه برای تشخیص بهتر وزن و بحر عروضی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه جهرم، جهرم، ایران

10.48310/rpllp.2025.20758.1274

چکیده

یکی از جنبه‌های درست خواندن شعر و همچنین لذت بردن بیشتر از آن، شناختن و تشخیص درست وزن و بحرهای عروضی است. مباحث مربوط به وزن شعر تقریباً سابقه‌ای به اندازۀ شعر و شاعری دارد و از گذشته تا کنون مقالات و کتاب‌های متعددی در این باب نوشته شده است که همگی نشان از اهمیت این دانش پایه‌ای دارد. در این مقاله نگارنده کوشیده است ضمن مطالعه و توجه به تمامی کتب متقدم و معاصر در حوزۀ عروض، شروع هر بیت براساس هجای آغازین آن راهکاری جدید را در رکن‌بندی و به تبعِ آن تشخیص درست‌تر وزن و بحر ارائه نماید. ناگفته پیداست مشکل‌ترین بخش پس از تقطیع شعر و تشخیص وزن و بحر آن مربوط به رکن‌بندی، یعنی تشخیص حدّ و مرز افاعیل عروضی و در پی آن تشخیص درست وزن و بحر است. محور اصلی این مقاله پرداختن به این موضوع است. با این راهکار برای تشخیص وزن و رکن‌بندی صحیح، ذهن با اوزان بسیار محدودی سر و کار دارد. در تقطیع بیتی که با دو هجای کوتاه شروع می‌شود؛ برای تشخیص وزن بیت مذکور و در نتیجه رکن‌بندی صحیح آن براساس این روش رکن اول بیت یا فعلاتن است یا فَعَلن. اگر فعلاتن بود ارکان بعدی آن نیز از دو حالت خارج نیست؛ زیرا ممکن است دوباره فعلاتن باشد که در این صورت حتما متفق الارکان و بحر متدارک است ارکان بعدی آن نیز فعلن یا فع لن خواهدبود. البته اگر بیت با فعلات نیز شروع شود حتماً بحر رمل و رکن بعدی آن فاعلاتن است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار